حدیث از ائمه اطهار درباره ظلم

حدیث (1) امام على علیه السلام :

اَلبَغىُ یَصرَعُ الرِّجالَ وَ یُدنِى الآجالَ؛
 

حدیث (2) پیامبر صلى الله علیه و آله :

مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم وَ حَدَّثَهُم فَلَم یَكذِبهُم وَ وَعَدَهُم فَلَم یَخلِفهُم فَهُوَ مِمَّن كَمُلَت مُرُوءتُهُ وَ ظَهَرَت عَدالَـتُهُ وَ وَجَبَت اُخُوَّتُهُ و َحَرُمَت غیبَتُهُ؛
 

هر كس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نكند، دروغ نگوید و خلف وعده ننماید، جوانمردیش كامل، عدالتش آشكار، برادرى با او واجب و غیبتش حرام است.

خصال ص 208، ح 28

حدیث (3) امام سجاد علیه السلام :

وَ الذُّنُوبُ الّتى تُنزِلُ النِّقَمَ عِصیانُ العارِفِ بِالبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَى النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بِهِم وَ السُّخریَّةُ مِنهُم ؛
 

گناهانى كه باعث نزول عذاب مى شوند، عبارت اند از: ستم كردن شخص از روى آگاهى، به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره كردن آنان.

معانى الاخبار ص 270 و 271 ، ح 2

حدیث (4) امام صادق علیه السلام:

 الذُّنُوبُ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ الْبَغْیُ وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ الْقَتْلُ وَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ الظُّلْمُ وَ الَّتِی تَهْتِكُ السُّتُورَ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ الَّتِی تَحْبِسُ الرِّزْقَ اِّنَا وَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ وَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ تُظْلِمُ الْهَوَاءَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْن‏

گناهی كه نعمت ها را تغییر مى دهد، به حقوق دیگران است. گناهى كه پشیمانى مى آورد، قتل است. گناهى كه گرفتارى ایجاد مى كند، ظلم است. گناهى كه آبرو مى بَرد، شرابخوارى است. گناهى كه جلوى روزى را مى گیرد، ست. گناهى كه مرگ را شتاب مى بخشد، قطع رابطه با خویشان است. گناهى كه مانع استجابت دعا مى شود و زندگى را تیره و تار مى كند، نافرمانى از پدر مادر است.

علل الشرایع ج 2، ص 584 ، ح 27

حدیث (5) امام على علیه السلام:

 مَنْ ظَلَمَ أَفْسَدَ أَمَرَهُ وَ مَنْ جَارَ قَصُرَ عُمُرُه‏

حدیث (6) امام على علیه السلام:

شیعَتُنَا المُتَباذِلونَ فى وِلایَتِنا، اَلمُتَحابّونَ فى مَوَدَّتِنا اَلمُتَزاوِرونَ فى اِحیاءِ اَمرِنا اَلَّذینَ اِن غَضِبوا لَم یَظلِموا وَ اِن رَضوا لَم یُسرِفوا، بَرَكَةٌ عَلى مَن جاوَروا سِلمٌ لِمَن خالَطوا؛
 

شیعیان ما كسانى اند كه در راه ولایت ما بذل و بخشش مى كنند، در راه دوستى ما به یكدیگر محبت مى نمایند، در راه زنده نگه داشتن امر و مكتب ما به دیدار هم مى روند. چون خشمگین شوند، ظلم نمى كنند و چون راضى شوند، زیاده روى نمى كنند، براى همسایگانشان مایه بركت  اند و نسبت به هم نشینان خود در صلح و آرامش اند.

كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص  236 و 237 ، ح 24

حدیث (7) امام على علیه السلام:

اَلصَّدیقُ مَن كانَ ناهیا عَنِ الظُّلمِ و َالعُدوانِ مُعینا عَلَى البِرِّ و َالاحسانِ؛

دوست، كسى است كه از ظلم و گرى باز دارد و بر انجام خوبى و نیكى یارى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 415 ، ح 9477

حدیث (8) رسول اكرم صلى الله علیه و آله :

ثَلاثٌ مَن كُنَّ فیهِ فَهِىَ راجِعَةٌ عَلى صاحِبِها: اَلبَغىُ و َالمَكرُ و َالنَّكثُ؛

سه خصلت است كه در هر كس باشد (آثارش) به خود او بر مى گردد: ظلم كردن، فریب دادن و تخلّف از وعده.

نهج الفصاحه ص 422 ، ح 1281

حدیث (9) امام على علیه السلام :

أَعدَلُ النّاسِ مَن أَنصَفَ مَن ظَلَمَهُ؛

عادل ترین مردم كسى است كه با كسى كه به او ظلم كرده با انصاف رفتار كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 394 ، ح 9104

حدیث (10) رسول اكرم صلى الله علیه و آله :

مَن عَفا عَن مَظلَمَةٍ أَبدَ لَهُ اللّه بِها عِزّا فِى الدُّنیا وَ الآخِرَةِ؛
 

هر كس از ظلمى كه در حق او شده گذشت كند، خداوند به جاى آن در دنیا و آخرت به او عزّت مى بخشد.

بحار الانوار (ط-بیروت) ج 66 ، ص 382

حدیث (11) رسول اكرم صلى الله علیه و آله :

أَفضَلُ الجِهادِ مَن أَصبَحَ لایَهُمُّ بِظُلمِ أَحَدٍ؛

برترین جهاد آن است كه انسان روز خود را آغاز كند در حالى كه در اندیشه ستم كردن به احدى نباشد.

من لا یحضر الفقیه ج 4 ، ص 353 ، ح 5762 - محاسن ج 1، ص292، 449

حدیث (12) امام صادق علیه السلام :

و َقَد سُئِلَ عَن مَكارِمِ الخلاقِ فقال اَلعفوُ عَمَّن ظَلَمَكَ وَ صِلَةُ مَن قَطَعَكَ وَ إعطاءُ مَن حَرَمَكَ و َقَولُ الحَقِّ و َلَو عَلى نَفسِكَ؛

درباره مكارم الاخلاق سئوال شد، فرمودند: گذشت از كسى كه به تو ظلم كرده، رابطه با كسى كه با تو قطع رابطه كرده، عطا به آن كس كه از تو دریغ داشته است و گفتن حق اگر چه بر ضد خودت باشد.

مجمع البحرین ج 6 ، ص 153 {شبیه این حدیث در معانی الاخبار ص 191 ، ح 1 }

حدیث (13) امام على علیه‏ السلام :

قُلوبُ الرَّعِیَّةِ خَزائِنُ راعیها فَما اَوْدَعَها مِنْ عَدْلٍ اَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ؛
 

دلهاى مردم خزانه‏ هاى حاكم است، پس آنچه از عدالت و یا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد یافت.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 346 ، ح 7982

حدیث (14) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

مَهْدىُّ اُمَّتِى الَّذى یَمْلاُ الاَرْضَ قِسْطا وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما؛
 

مهدى امت من كسى است كه هنگام پر شدن زمین از بیداد و ظلم، آن را پر از قسط و عدل خواهد كرد.

كتاب سلیم بن قیس ص910 - کمال الدین و تمام نعمه ص258

حدیث (15) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

اَلظُّلْمُ ثَلاثَةٌ: فَظُلْمٌ لایَغْفِرُهُ اللّه‏ُ وَ ظُلْمٌ یَغْفِرُهُ وَ ظُلْمٌ لا یَتْرُكُهُ، فَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى لا یَغْفِرُ اللّه‏ُ فَالشِّرْكُ قالَ اللّه‏ُ: إنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ» و َأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى یَغْفِرُهُ اللّه‏ُ فَظُلْمُ الْعِبادِ أَنْفُسَهُمْ فیما بَیْنَهُمْ و َبَیْنَ رَبِّهِمْ و َأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى لا یَتْرُكُهُ اللّه‏ُ فَظُلْمُ الْعِبادِ بَعْضُهُمْ بَعْضا؛
 

ظلم سه قسم است: ظلمى كه خدا نمى ‏آمرزد، ظلمى كه مى ‏آمرزد و ظلمى كه از آن نمى‏ گذرد، اما ظلمى كه خدا نمى‏ آمرزد شرك است. خداوند مى ‏فرماید: حقا كه شرك ظلمى بزرگ است» و اما ظلمى كه خدا مى ‏آمرزد، ظلم بندگان به‏ خودشان میان خود و پروردگارشان است اما ظلمى كه خدا از آن نمى ‏گذرد ظلم بندگان به یكدیگر است.

نهج الفصاحه ص 561 ، ح 1924

حدیث (16) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

اِتَّقوا دَعْوَةَ الْمَظْلومِ و َإنْ كانَ كافِرا فَإِنَّها لَیْسَ دونَها حِجابٌ؛
 

از نفرین مظلوم بترسید اگر چه كافر باشد، زیرا در برابر نفرین مظلوم پرده و مانعى نیست.

نهج الفصاحه ص 164 ، ح 48

حدیث (17) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلومِ مِنَ الظّالِمِ كانَ مَعىَ فِى الْجَنَّةِ مصاحُبا؛
 

هر كس داد مظلوم را از ظالم بگیرد، در بهشت با من یار و هم‏نشین باشد.

کنز الفؤاد ج1 ، ص 135 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72، ص 359، ح 74

حدیث () رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

إِنَّ النّاسَ إِذا رَأَوُا الظّالِمَ فَلَمْ یَأْخُذوا عَلى یَدَیْهِ أَوْشَكَ أَنْ یَعُمَّهُمُ اللّه‏ُ بِعِقابٍ مِنْهُ؛
 

مردم آنگاه كه ظالم را ببینند و او را باز ندارند، انتظار مى‏رود كه خداوند همه را به عذاب خود گرفتار سازد.

نهج الفصاحه ص 323 ، ح 833

حدیث (19) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

لِیَنْصُرِ الرَّجُلُ أَخاهُ ظالِما أَوْ مَظْلُوما إِنْ كانَ ظالِما فَیَنْهیهُ فَإِنَّهُ لَهُ نُصْرَةٌ و َإِنْ كانَ مَظْلوما فَیَنْصُرُهُ؛
 

انسان باید برادر (دینى) خویش را یارى كند چه ظالم باشد چه مظلوم اگر ظالم باشد او را باز دارد كه این به ‏منزله یارى كردن اوست و اگر مظلوم باشد یاریش كند.

نهج الفصاحه ص 665، ح 2422

حدیث (20) امام باقر علیه‏ السلام :

مَا انْتَصَرَ اللَّهُ مِنْ ظَالِمٍ إِلَّا بِظَالِمٍ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ كَذلِكَ نُوَلِّی بَعْضَ الظَّالِمِینَ بَعْضاً.

خداوند هیچگاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسیله ظالمى دیگر و این سخن خداى عز ّو جلّ است كه: و بدین سان ظالمان را به سزاى اعمالى كه مى ‏كنند بر یكدیگر مسلّط مى ‏كنیم».

کافی(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 334 ، ح 19 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72 ، ص 313، ح 28

حدیث (21) امام سجاد علیه‏ السلام :

اَللّهُمَّ إِنّى أَعوذُبِكَ مِنْ. أَنْ نَعْضِدَ ظالِما أَوْ نَخْذُلُ مَلْهوفا أَؤْ نَرومَ ما لَیْسَ لَنا بِحَقٍّ؛
 

خدایا به تو پناه مى ‏برم. از این كه ظالمى را یارى كنیم و یا مظلوم و دلسوخته ‏اى را بى ‏یاور گذاریم و یا آنچه حق ما نیست بخواهیم.

صحیفه سجادیه ص 56 ،فرازی از دعاى 8

حدیث (22) امام على علیه‏ السلام :

مَنْ طَلَبَ عِزّا بِظُلْمٍ وَ باطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّه‏ُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛
 

هر كس عزّت را با ظلم و باطل طلب كند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصیبش مى‏ نماید.

شرح نهج البلاغه (ابن ابى الحدید) ج20، ص309، ح536

حدیث (23) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

 استعیذوا باللَّه من الفقر و العیلة و من أن تظلموا أو تظلموا.
 

به خدا پناه ببرید از فقر و تنگدستی این‏كه ظلم كنید و یا زیر بار ظلم بروید.

نهج الفصاحه ص 208 ، ح 278

حدیث (24) امام على علیه‏ السلام :

خَیْرُ النّاسِ مَنْ اِنْ اُغْضِبَ حَلُمَ وَ اِنْ ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِنْ اُسى‏ءَ اِلَیْهِ اَحْسَنَ؛
 

بهترین مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نماید و چنانچه به او ظلم شود، ببخشاید و چون به او بدى شود، خوبى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 285 ، ح 6394

حدیث (25) امام على علیه‏ السلام :

اوصیكُما بِتَقْوَى اللّه‏ِ. وَ كونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛
 

شما را سفارش مى ‏كنم به تقواى الهى. و دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید.

نهج البلاغه (صبحی صالح) ص 421 ، از نامه 47

حدیث (26) امام على علیه‏ السلام :

مَنْ اَشْفَقَ عَلى نَفْسِهِ لَمْ یَظْلِمْ غَیْرَهُ؛
 

هر كس دلسوز خود باشد به دیگران ظلم نمى‏كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 456 ، ح 10400

حدیث (27) امام على علیه‏ السلام :

خَیْرُ الْمُلوكِ مَنْ اَماتَ الْجَوْرَ وَ اَحْیَى الْعَدْلَ؛
 

بهترین فرمانروا كسى است كه ظلم را از بین ببرد و عدل را زنده كند.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج3، ص 431، ح 5005

حدیث (28) امام باقر علیه‏ السلام :

 لیس من شیعتنا من ظلم الناس‏
 

از شیعیان ما نیست ، كسى كه به مردم ظلم كند.

غرر الاخبار ص 136

حدیث (29) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

لَیْسَ شَىْ‏ءٌ اُطیعَ اللّه‏ُ فیهِ اَعْجَلَ ثَوابا مِنْ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ لَیْسَ شَىْ‏ءٌ اَعْجَلَ عِقابا مِنَ الْبَغْىِ وَ قَطیعَةِ الرَّحِمِ؛
 

هیچ طاعتى نیست كه پاداشش زودتر از صله رحم برسد و مجازاتى سریع‏تر از مجازات ظلم و قطع رحم نیست.

نهج الفصاحه ص 661 ، ح 2398

حدیث (30) امام على علیه‏ السلام :

مَنْ باعَ نَفْسَهُ بِغَیْرِ نَعیمِ الْجَنَّةِ فَقَدْ ظَلَمَها؛
 

هر كس خودش را جز به نعمت بهشت بفروشد، براستى كه به خویشتن ظلم كرده است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 232 ، ح 4628

حدیث (31) لقمان حكیم علیه‏ السلام :

یا بُنَىَّ  . اِذا دَعَتْكَ القُدْرَةُ عَلى ظُلْمِ مَنْ هُوَ دونَكَ فَاذْكُرْ قُدْرَةَ اللّه‏ِ عَلَیْكَ؛
 

فرزندم  . هرگاه قدرت، تو را به ظلم بر زیردستت فرا خواند، قدرت خدا را بر خودت به یادآور.

ارشاد القلوب(دیلمى) ج1، ص 72 و 73

حدیث (32) رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله :

مَنْ اَصْبَحَ لا یَهِمُّ بِظُلْمِ اَحَدٍ غَفَرَ اللّه‏ُ مَا اجْتَرَمَ؛
 

هر كس صبح كند و قصد ظلم كردن به كسى را نداشته باشد، خداوند جُرم و گناه او را مى‏بخشد.

كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 332، ح 8

حدیث (33) امام على علیه ‏السلام :

ظَـلَمَ الْحَقَّ مَنْ نَصَرَ الْباطِلَ


هر كس باطل را یارى كند، به حق ستم كرده است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 71 ، ح 1021

حدیث (34) امام على علیه ‏السلام :

مَنْ ظَـلَمَ ظُلِمَ؛


هر كس ستم كند، ستم مى‏بیند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 100 ، ح 1725

حدیث (35) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم:

مَن أخَذَ لِلمَظلُومِ مِنَ الظّالِمِ کانَ مَعِیَ فی الجَنَّةِ مُصاحِباً.

هر که داد ستمدیده را از ظالم بگیرد در بهشت با من همنشین خواهد بود.

کنز الفؤاد ج1 ، ص 135 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72، ص 359

حدیث (36) امام على علیه السلام:

ألظُّلمُ یُزلُّ القَدَمَ وَ یَسلُبُ النِّعَمَ وَ یُهلِکُ الاُمَمَ.

ظلم قدم را می لرزاند، نعمتها را سلب می کند و امتها را به نابودی می کشاند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 456 ، ح 10411

حدیث (37) امام على علیه السلام:

إیّاكَ و َالخَدیعَةَ فَإِنَّ الخَدیعَةَ مِن خُلُقِ اللَّئِیم‏

از فریب دادن بپرهیز. زیرا فریب، خوى فرومایگان است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 291 ، ح 6494

حدیث (38) امام صادق علیه السلام:

من ظلم مظلمة أخذ بها فی نفسه أو ماله أو ولده‏.

هر که ظلمی کند به سبب آن ظلم در جانش یا مالش یا فرزندانش گرفتار شود.

وافی ج 5 ، ص 968 ، ح 3393